东门行
(汉乐府民歌)
出东门,不顾归。
来入门,怅欲悲。
盎中无斗储,还顾心中衰。
清白各异居,出入相怨尤。
东邻有佳人,蛾眉窈窕姿。
自结新婚姻,知子所为谁?
虽言我恶衣,不能备机杼。
岂无大丈夫,悲歌易水出。
行行且徐行,行至陌上亭。
坐愁乱时晚,愁坐空叹息。
丈夫且安坐,苟当与子决。
决意敢不移?青天无云时。
揽衣弄飞鸟,拂袖招苍鹰。
仰天长叹息,四顾何茫茫!
遥望正东门,路途迢且长。
迢迢复关远,音信久已疏。
誓将绝世去,不复与君言。
去去何所从?事与愿相违。
愿因三春阳,暖身共人衣。
莫作长分别,使我长叹悲。
长叹亦何为?白日摧肝脾。
思得广厦宇,大庇天下寒士。
安得如我愿?然后置此辞。
赏析及解读
《东门行》是一首流传甚广的汉乐府民歌,其内容丰富、情感深沉,反映了当时社会底层人民的生活状态和心声,整首诗以第一人称的叙述方式展开,通过主人公的行动和内心独白,展现了其生活的艰辛和内心的挣扎,下面我们将逐句进行赏析及解读。
1、诗的开头“出东门,不顾归”,直接点出了主人公的行动和决心,他(或她)离家出走,不再回头,这种决绝的态度为整首诗定下了基调。
2、“来入门,怅欲悲”描绘了主人公回家后的心情,面对空荡荡的家和心中的忧虑,他(或她)感到无比的惆怅和悲伤,这为后续的情节发展埋下了伏笔。
3、“盎中无斗储”揭示了家中的贫困状况,“还顾心中衰”则表达了主人公对家庭和生活的忧虑和无奈,这种生活状态是当时社会底层人民普遍面临的问题。
4、“清白各异居”以下几句描绘了家庭内部的矛盾和冲突,兄弟姐妹各自为了生计而异居他乡,彼此之间怨言不断,这反映了当时社会家庭关系的复杂性和矛盾性。
5、接下来的部分描述了主人公对爱情和婚姻的看法。“东邻有佳人”引出了一段新的情感线索,主人公对邻家女子的倾慕和追求,同时也表达了对爱情和婚姻的期待和失望,这反映了当时社会爱情和婚姻观念的复杂性。
6、“虽言我恶衣”至“四顾何茫茫”这几句是主人公的内心独白,他(或她)表达了对生活的无奈和对未来的迷茫,这种迷茫和无奈是当时社会底层人民普遍的心理状态。
7、“遥望正东门”以下几句描述了主人公对未来的展望和对现实的反抗。“路途迢且长”表达了主人公对未来的不确定性和迷茫感,“誓将绝世去”则表达了他(或她)对现实的不满和反抗精神。“莫作长分别”则是对未来可能的离别之情的表达,这种离别之痛是当时社会普遍存在的情感体验。
8、“思得广厦宇”表达了主人公对美好生活的向往和追求,“安得如我愿”则是对这种愿望无法实现的无奈和遗憾。“然后置此辞”则是对整首诗的总结和收束。
整首诗以第一人称的叙述方式展开,通过主人公的行动和内心独白展现了当时社会底层人民的生活状态和心声,诗中既有对生活的无奈和迷茫的描述,也有对爱情、婚姻、家庭等问题的思考和探讨;既有对现实的反抗精神,也有对美好生活的向往和追求,整首诗情感深沉、意境深远,具有很高的艺术价值和历史价值。