原文
(节选自《汉书》)
朱买臣,字翁子,吴郡故鄣人也,家贫,以薪樵为业,身长八尺余,好读书,不治产业,常星出徼道,卖薪以自给,其妻亦以樵采自给,邑人笑其功作不休,买臣因亦歌咏之,妻子患之,且曰:“我以伐薪为事,何苦自苦如此?”买臣笑曰:“年老力衰,不能如始,然乐道之志,犹不倦也。”
买臣初为郡县吏,稍迁至大官,后为会稽太守,其治郡也,务在得贤士大夫,兴文教,明礼义,其政清净,吏民畏而爱之,及买臣贵显,故所举奏迁官者百余人。
后买臣因事得罪下狱,家贫无余财,唯有一妻一子,狱中得赦归家,妻亦厌其贫苦而求去,买臣乃作歌以示其志,后复得用为丞相。
翻译
朱买臣是吴郡故鄣县人,字翁子,他家里很穷,以砍柴为业,他身高八尺多,喜欢读书,却不经营产业,常常在星出徼道(即山间小路)上卖柴来维持生计,他的妻子也靠打柴来维持生计,乡里的人都嘲笑他劳作不休,买臣却因此唱歌咏志,妻子对此感到忧虑并说:“我因为打柴来谋生,何必这样自讨苦吃呢?”买臣笑着说:“年老力衰,不能像年轻时那样劳作,然而我乐于追求道义之志,仍然不知疲倦。”
朱买臣最初担任郡县小官,逐渐升迁至大官,后来成为会稽太守,他治理郡县时,致力于选拔贤士大夫,振兴文教,阐明礼义,他的政治清明廉洁,官吏百姓既敬畏又爱戴他,等到朱买臣显贵之后,他所举荐并升迁的官员有一百多人。
后来朱买臣因事获罪被投入监狱,家中贫寒没有余财,只有一妻一子相依为命,在狱中他得到赦免回家后,妻子也因厌恶他的贫苦生活而要求离去,朱买臣于是作歌以表达自己的志向,后来他再次被重用为丞相。
是《汉书》中关于朱买臣的传记原文及翻译,朱买臣的故事展现了一个贫寒士人通过努力和坚持最终获得成功的形象,他的经历和志向对于后世有着深远的影响。