师说原文及翻译注释
原文
古之学者必有师,师者,所以传道受业解惑也,人非生而知之者,孰能无惑?惑而不从师,其为惑也,终不解矣,生乎吾前,其闻道也固先乎吾,吾从而师之;生乎吾后,其闻道也亦先乎吾,吾从而弗如之,师道之不传也久矣!欲人之无惑也难矣!古之圣人,其也犹用兵也。
翻译及注释
翻译:
古代求学的人一定有老师,老师是传授道理、传授学业、解释疑难的人,人不是生下来就懂得道理的,谁能没有疑惑?有了疑惑而不从老师学习的人,那些疑惑就始终不能解决,出生在我前面的人,他懂得的道理本来比我早,我应该跟从他并且把他当作老师;出生在我后面的人,他懂得的道理也比我早,我也应该跟从他并且把他当作老师,然而老师的作用就没人能明白了,它已经很久不流传了!想要人们没有疑惑很难哪!古代的圣人,他们尚且要借助老师来帮助自己解决问题。
注释:
1、学者:求学的人。
2、师者:传授道理、传授学业、解释疑难的人。
3、传道受业解惑:传授道理、传授学业、解释疑难是老师的职责。
4、生而知之者:生下来就知道道理的人。
5、孰能无惑:谁能没有疑惑呢?
6、从师:跟从老师学习。
7、闻道:懂得道理。
8、固先乎吾:本来比我早。
9、弗如之:不如他。
10、师道:老师的道理或方法。
11、犹用兵:就像使用兵器一样(强调其重要性)。
详细注释及解析
1、“古之学者必有师。”:古代的学者在求学过程中都需要有老师的指导,这是对教育传承的一种肯定和尊重。
2、“师者,所以传道受业解惑也。”:老师的作用是传授道理、传授学业、解释疑难,这是对老师职责的明确表述。
3、“人非生而知之者,孰能无惑?”:人不是生下来就懂得所有道理的,所以每个人都会有疑惑的时候,这句话强调了人们学习的必要性和疑惑的存在。
4、“惑而不从师,其为惑也,终不解矣。”:如果有疑惑却不跟从老师学习,那么这个疑惑就始终不能解决,这句话强调了跟从老师学习的重要性。
5、“生乎吾前,其闻道也固先乎吾,吾从而师之。”:出生在我前面的人,他们懂得的道理本来比我早,我应该跟从他们并且把他们当作我的老师,这句话强调了尊重前辈和学习的态度。
6、“生乎吾后,其闻道也亦先乎吾,吾从而弗如之。”:出生在我后面的人,他们懂得的道理也比我早,虽然我可能不如他们,但我还是要尊重他们并且尽可能地跟他们学习,这句话强调了学习的态度应该是谦虚和开放的。
7、“师道之不传也久矣!欲人之无惑也难矣!”:老师的道理和方法已经很久没有流传下来了,想要人们没有疑惑是非常困难的,这句话表达了对教育传承的忧虑和对学习的挑战性的认识。
8、“古之圣人,其也犹用兵也。”:古代的圣人,他们在解决问题时就像使用兵器一样熟练和高效,这句话强调了古代圣人的智慧和能力。
《师说》是唐代文学家韩愈的一篇重要文章,它强调了教育的重要性、老师的职责以及学习的态度和方法等重要问题,文章通过阐述老师的职责和作用,以及学习的必要性和挑战性等方面的问题,向我们展示了一个尊重知识、尊重老师、谦虚学习的良好学风和道德风尚。《师说》不仅对当时的社会和教育产生了深远的影响,也对后世的教育和文化产生了重要的影响。