原文
壬戌之秋,七月既望,苏子与客泛舟游于赤壁之下,清风徐来,水波不兴,举酒属客,诵明月之诗,歌窈窕之章,少焉,月出于东山之上,徘徊于斗牛之间,白露横江,水光接天,纵一苇之所如,凌万顷之茫然,浩浩乎如冯虚御风,而不知其所止;飘飘乎如遗世独立,羽化而登仙。
酒酣耳热,扣舷而歌,歌曰:“桂棹兮兰桨,击空明兮溯流光,渺渺兮予怀,望美人兮天一方。”客有吹洞箫者,倚歌而和之,其声呜呜然,如怨如慕,如泣如诉;余音袅袅,不绝如缕,舞幽壑之潜蛟,泣孤舟之嫠妇。
苏子愀然,正襟而坐,问客曰:“何为其然也?”客曰:“‘月明星稀,乌鹊南飞。’此非曹孟德之诗乎?西望夏口,东望武昌,山川相缪,郁乎苍苍,此非孟德之困于周郎者乎?方其破荆州,下江陵,顺流而东也,舳舻千里,旌旗蔽空,酾酒临江,横槊赋诗;固一世之雄也!而今安在哉?况吾与子渔樵于江渚之上,侣鱼虾而友麋鹿;驾一叶之扁舟,举匏樽以相属,寄蜉蝣于天地,渺沧海之一粟,哀吾生之须臾,羡长江之无穷,挟飞仙以遨游,抱明月而长终。”知不可乎骤得,托遗响于悲风。
翻译
在壬戌年的秋天,七月末的时候,我同朋友们乘船游览于赤壁之下,清风轻轻吹来,水面上波澜不惊,我们举起酒杯向客人敬酒,吟咏着有关明月的诗篇,唱着婉转悠扬的曲调,不久后,月亮从东山上升起,在斗宿和牛宿之间徘徊,白露横江而过,水光与天色相接,我们任凭一叶小舟在万顷碧波中自由飘荡,船只仿佛在虚空中乘风飞行一般自由自在,不知道它将要停息在何处;我们仿佛遗世独立一般飘然欲仙。
于是我们酒酣耳热之际,敲击着船舷唱起歌来,歌词中写道:“桂木做的棹啊兰木做的桨,划开清澈如空的江水逆流而上,我的情思悠远绵长啊,心中所思的美人远在天边。”有位吹洞箫的客人随歌而和,他的声音呜呜呜咽咽的,像怨恨又像思慕,像哭泣又像倾诉;余音袅袅不绝如细丝般婉转悠长,这声音使潜藏在深幽沟壑中的蛟龙跳起了舞,使独守小船上的寡妇暗自哭泣。
我听了感到忧郁悲凉,于是整理好衣裳端正地坐着问客人道:“为什么会这样呢?”客人回答说:“‘月明星稀,乌鹊南飞。’这不是曹孟德的诗句吗?向西望是夏口,向东望是武昌山,山川相互环抱连接着苍茫的景色,这不是曹孟德被周郎打败围困的地方吗?当初他攻破荆州、攻下江陵时顺长江向东进发时又是何等威风!战舰千里相随、旌旗遮蔽天空、他面对着大江饮酒、横执着长矛吟咏诗歌;他是一位盖世英雄啊!然而如今又在哪里呢?何况我和你在江中的小岛上捕鱼打柴、以鱼虾为伴侣、以麋鹿为朋友;驾着一叶小舟在天地间任意飘荡、举起酒杯互相劝酒;我们的生命如同蜉蝣一样短暂寄居在天地之间、如同沧海中的一粒小米那样渺小,哀叹我们生命的短暂、羡慕长江的无穷无尽,希望与神仙结伴而行去