一、原文
六王毕,四海一,蜀山兀,阿房出,覆压三百余里,隔离天日,骊山北构而西折,直走咸阳,二川溶溶,流入宫墙,五步一楼,十步一阁;廊腰缦回,檐牙高啄;各抱地势,钩心斗角,盘盘焉,囷囷焉,蜂房水涡,矗不知其几千万落!
……
使天下之人,不敢言而敢怒,独夫之心,日益骄固,戍卒叫,函谷举,楚人一炬,可怜焦土!
呜呼!灭六国者六国也,非秦也;族秦者秦也,非天下也。……
二、翻译
秦朝统一天下后,将六国的繁华尽收眼底,蜀地的大山高耸入云,而阿房宫的宏伟建筑便在其中崛起,阿房宫覆盖了三百多里的地方,几乎遮蔽了天日,骊山的北面建起后向西延伸,直接伸向咸阳,渭河和樊川二水缓缓流淌,流入宫墙之内,在阿房宫里,五步一座高楼,十步一座亭阁;长廊如带弯弯曲曲,屋檐高挑犹如鸟喙一般相互衔接;这些亭台楼阁各自凭借不同的地势而建,参差错落、回环曲折,远看就像蜂房那样密集,近看则像水涡那样相连环绕;远远望去矗立着不知有多少座。
……
使得天下的人们口里虽不敢说,但心里却充满了愤怒,秦始皇的心却日益骄横顽固,终于有一天戍边的士兵造反了,函谷关被攻破,楚人一把大火烧掉了阿房宫的繁华与辉煌,只剩下焦土一片!
唉!灭掉六国的是六国自己,而不是秦国;使秦朝灭亡的是秦王自己,而不是天下百姓。……
三、详细解析
《阿房宫赋》是唐代文学家杜牧创作的一篇借古讽今的赋体散文,文章通过对阿房宫的描写和描绘,深刻揭示了封建统治者骄奢淫逸的生活和秦朝灭亡的历史教训,全文以“阿房宫”为线索贯穿始终,从建筑之雄伟、宫女之众多、珍宝之富藏等方面生动地展现了阿房宫的辉煌与奢华,同时通过对比手法和排比句式等修辞手法,增强了文章的艺术感染力。
在文章中,杜牧不仅描绘了阿房宫的壮丽景象和奢华生活,还通过“使天下之人不敢言而敢怒”、“独夫之心日益骄固”等句子揭示了封建统治者的残暴和骄横,同时通过“楚人一炬,可怜焦土”等句子表达了作者对秦朝灭亡的惋惜和痛心之情,整篇文章既具有文学价值又具有历史意义,是古代文学中的经典之作。
《阿房宫赋》以其独特的艺术魅力和深刻的历史内涵成为了中国古代文学的瑰宝之一,它不仅让我们领略了古代建筑的壮丽和奢华生活的一面同时也让我们反思历史教训从中汲取教训以避免重蹈覆辙。