岳阳楼记全文翻译
《岳阳楼记》是范仲淹在岳阳楼修建完成之际所写的一篇记体散文,全文以“记”的形式,描绘了岳阳楼的壮丽景色,并借景生情,抒发了作者对国家、对人民的深深忧虑和期望,以下为《岳阳楼记》的原文翻译:
原文:
庆历四年春,滕子京谪守巴陵郡,越明年,政通人和,百废具兴,乃重修岳阳楼,增其旧制,刻唐贤今人诗赋于其上,属予作文以记之。
予观夫巴陵胜状,在洞庭一湖,衔远山,吞长江,浩浩汤汤,横无际涯;朝晖夕阴,气象万千,此则岳阳楼之大观也,前人之述备矣,然则北通巫峡,南极潇湘,迁客骚人,多会于此,览物之情,得无异乎?
若夫霪霪霪霪,连月不开,阴风怒号,浊浪排空;日星隐曜,山岳潜形;商旅不行,樯倾楫摧;薄暮冥冥,虎啸猿啼,登斯楼也,则有去国怀乡,忧谗畏讥,满目萧然,感极而悲者矣。
至若春和景明,波澜不惊,上下天光,一碧万顷;沙鸥翔集,锦鳞游泳;岸芷汀兰,郁郁青青,而或长烟一空,皓月千里,浮光跃金,静影沉璧;渔歌互答,此乐何极!登斯楼也,则有心旷神怡,宠辱偕忘,把酒临风,其喜洋洋者矣。
嗟夫!予尝求古仁人之心,或异二者之为,何哉?不以物喜,不以己悲;居庙堂之高则忧其民;处江湖之远则忧其君,是进亦忧,退亦忧,然则何时而乐耶?其必曰“先天下之忧而忧,后天下之乐而乐”乎?噫!微斯人吾谁与归?
时六年九月十五日。
翻译:
庆历四年的春天来临之际,(我的好友)滕子京被降职调任巴陵郡的郡守,越过第二年,(政治)清明通达、人心和睦、各种荒废的事业都兴办起来了,于是重新修建岳阳楼,(并)扩大它原有的规模,(还)把唐代大家和今人的诗赋刻在岳阳楼上。(我)于是写这篇记来描述它的情况。
我观看那巴陵郡的美景,(都)集中在洞庭湖上,洞庭湖连接着远方的山脉,(又)吞吐着长江的流水,(浩浩荡荡的)无边无际;(早晨)阳光照耀下(洞庭湖),(傍晚)阴暗的天气又使它(变得)气象万千。(这就是)岳阳楼的壮丽景象啊!前人的描述已经非常详尽完备了。(那么这里北面直通巫峡,(南面)直达潇湘,(被贬谪的)政客和诗人大多在这里聚会,(他们)观赏自然景物所产生的心情(会)因各自的处境不同而不同吧?
如果遇上阴雨连绵的天气,(接连几个月)没有放晴的时候,(阴冷的风)怒吼着,(浑浊的波浪)冲向天空;(太阳和星星)隐藏起光辉,(山岳)隐没了形体;(商人和旅客)不能通行,(船上的桅杆)都被风浪折断;(傍晚时分)天色昏暗,(只听到)老虎的吼叫和猿猴的悲啼。(这时登上岳阳楼)就会产生离开国都、怀念家乡、担心被说坏话、惧怕被批评的(心情),满眼都是萧条的景象,(就会)感慨到极点而悲伤了。
至于到了春风和煦、阳光明媚的时候,(湖面平静),天空明澈,(湖面)上下天色相接,(一片碧绿),无边无际;(沙鸥)时而飞翔时而停歇,(美丽的鱼儿)游来游去;(岸上的芷草和兰花)(香气浓郁),青葱翠绿。(在那些时候登上岳阳楼),就会感到心胸开阔、精神愉快、忘却一切荣辱得失;(此时此刻的快乐)真是无穷无尽啊