原文
公输盘为楚造云梯之械,将攻宋,子墨子闻之,起于齐,行十日十夜,而至于郢,见公输盘。
公输盘曰:“夫子何命焉为?”
子墨子曰:“北方有侮臣者,愿藉子杀之。”
公输盘不说。
子墨子曰:“请献十金。”
公输盘曰:“吾义固不杀人。”
子墨子起,再拜曰:“请说之,吾从北方闻子为梯,将以攻宋国,宋何罪之有?今夫差以车百乘伐宋,宋必亡乎?”
公输盘曰:“夫子不知也,宋无罪而攻之,不可胜也。”
子墨子曰:“然则吾为北寇之仁矣!”
公输盘曰:“吾知所以距矣。”
子墨子曰:“不可胜在己,不在宋也,吾知所以距矣。”
公输盘说。
……(省略部分原文)
翻译及注释
翻译:
公输盘为楚国制造了云梯这类攻城的器械,准备攻打宋国,得知此事的墨子从齐国出发,行程十天十夜到达楚国的郢都,去见公输盘。
公输盘问:“先生对我有什么教导吗?”
墨子说:“北方有人侮辱了我,我希望借助你的力量杀掉他。”
公输盘不高兴。
墨子又说:“请让我奉送给你十金。”(意指以金钱收买公输盘)
公输盘说:“我崇尚仁义,是不会杀人的。”
墨子站起来,拜了两拜说:“请允许我讲几句话,我在北方听说你在制造云梯,将用它来攻打宋国,宋国有什么罪呢?比如楚王坐马车去出游,车乘百乘之多去攻打宋国,那么宋国一定会灭亡的。”
公输盘说:“先生您不了解情况,宋国没有罪而攻打它,这是不会胜利的。”
墨子说:“这样看来,就是我帮助北方的贼人施行仁义了!”(意指如果楚国攻打宋国,墨子将助其一臂之力)
公输盘说:“我知道用来抵御你的办法了。”
墨子说:“不在于你能否抵御我,而在于你能否抵御楚国的进攻,我也知道用来抵御你的办法了。”(意指双方较量不在个人能力上,而在战略和道义上)
公输盘高兴了。
……(省略部分翻译)
注释:
1、云梯:古代战争中的一种攻城器械。
2、十日十夜:形容行程遥远、时间长久。
3、郢:楚国的都城。
4、义:此处指仁义道德。
5、藉:借助,此处引申为收买或利用之意。
6、十金:古代货币单位,表示以黄金十两为酬劳,此处也泛指重金。
7、夫差:吴国国君,此处代指楚王或任何一位侵略者。
8、乘:古代战车单位,一乘包括四匹马和一名车夫及一些士兵,百乘即大量战车。
9、北寇:指北方的侵略者或敌人,此处指楚国或任何企图侵略他国的势力。
10、距:防御的方法或策略,此处引申为应对之道。
11、不可胜在己:能否取得胜利取决于自己而非对方,强调了内因的重要性。
12、仁义之师:指施行仁义道德的军队或势力,此处指墨子所代表的和平与正义的力量。
13、省略部分原文及翻译内容为节选,未包含全部内容,全文涉及更多对话与论述,详细描绘了墨子与公输盘的辩论与交锋过程。
《公输》是古代文学中的一篇重要篇章,它不仅展现了墨子的智慧与口才,也反映了当时社会的战争与和平观念的碰撞,通过墨子与公输盘的对话,我们可以看到古代智者对于战争与和平、仁义与道德的深刻思考和独到见解,全文以对话形式展开,情节紧凑,语言简练,富有哲理,是古代文学中的经典之作,同时