孟子思想之告子下篇
告子曰:“性犹湔浣之在水,命犹引而操之。” 孟子曰:“何谓命?子必谓湔浣之性乎?何谓命?” 告子曰:“天之生此民也,必有使之者。” 孟子曰:“然则人之性,亦必有所使之乎?” 告子曰:“然。” 孟子曰:“天之所以与我者,岂独其性哉?亦其命也。……
(以下为原文其他部分)
告子曰:“食色,性也。” 孟子曰:“食色,人之大欲存焉,若欲其无有,则如恶草之滋然,今人之所以异于禽兽者几希,此岂可以怠哉!” 告子曰:“仁义礼智,非由外铄我也,我固有之也。” 孟子曰:“然则人之性皆善乎?” 告子曰:“然。” 孟子曰:“何谓善?今人乍见孺子将入于井,皆有怵惕恻隐之心,非所以内交于孺子之父母也,非所以要名誉于乡党也,非恶其声而然也,由是观之,然则所谓善者,人皆有之也。”……
《孟子·告子下》是孟子与告子之间的对话,主要探讨了人的本性、命运和仁义礼智等道德观念,告子认为人的本性如同湔浣之在水,即人的本性是自然形成的,而命运则是上天所赋予的,孟子则从另一个角度出发,认为人的本性并非单纯地由自然形成,而是受到天命的影响,他也强调了仁义礼智等道德观念的重要性。
在对话中,告子提出“食色,性也”,认为人的基本需求和欲望是自然的本性,孟子则进一步阐述了这种本性的内涵和意义,他指出,人的欲望和需求是存在的,但过度的追求和放纵会导致不良的后果,人们需要遵循一定的道德规范和准则来约束自己的行为。
孟子还强调了仁义礼智等道德观念的重要性,他认为这些道德观念是人类文明进步的基石,是人类社会发展的必要条件,他指出,人的本性虽然有善恶之分,但通过教育和修养可以改变和提升自己的本性,人们应该注重培养自己的道德品质和修养,以实现自我完善和社会和谐。
《孟子·告子下》还涉及了命运的观念,告子认为命运是上天所赋予的,人们无法改变,而孟子则认为命运是可以改变的,人们可以通过自己的努力和修养来改变自己的命运,他强调了人的主观能动性和自我超越的重要性。
《孟子·告子下》是孟子思想的重要组成部分,它探讨了人的本性、命运和道德观念等重要问题,通过对话的形式,孟子与告子进行了深入的交流和探讨,为我们理解孟子的思想提供了重要的参考,在当今社会,这些思想仍然具有重要的意义,我们应该注重培养自己的道德品质和修养,以实现自我完善和社会和谐,我们也应该认识到人的主观能动性和自我超越的重要性,不断努力改变自己的命运,只有这样,我们才能更好地面对生活中的挑战和困难,实现自己的人生价值。