原文
《六国论》是宋代文学家苏洵的作品,主要论述战国时期六国(齐、楚、燕、赵、韩、魏)的兴衰存亡。
六国论
宋·苏洵
六国破灭,非兵不利,战不善,弊在赂秦,赂秦而力亏,破灭之道也,或曰:六国互丧,率赂秦耶?曰:不赂者以赂者丧,盖失强援亦不能独完,故曰:弊在赂秦也。
秦以攻取之外,小则获邑,大则得城,较秦之所得,与战胜而得者,其实百倍;诸侯之所亡,与战败而亡者,其实亦百倍,则秦国之所大欲,诸侯之所大患,固不在战矣,思国之危以图其生,故曰:为国者无使为积威之所劫哉!
夫六国与秦皆诸侯,其势弱于秦,苟以天下之大而从六国破亡之故事,是又在六国下矣,呜呼!以赂秦之地封天下之谋臣,以事秦之心礼天下之奇才,并力西向,则吾恐秦人食之不得下咽也,悲夫!有如此之势而为秦人积威之所劫哉!
翻译及注释
翻译:
六国的灭亡,并不是(因为)武器不锋利,仗打不好,弊病在于拿土地贿赂秦国,拿土地贿赂秦国亏损了自己的力量,(这就)是灭亡的原因,有人说:“六国相继灭亡,都是因为用土地贿赂秦国吗?”(回答)说:不贿赂秦国的国家因为贿赂秦国的国家而灭亡,(这就)可见不贿赂秦国的国家因为失去了强有力的后援也就不能独自保全自己。(所以说)弊病在于贿赂秦国。
秦国在用战争夺取土地以外(还受到诸侯的贿赂),小的就获得邑镇,大的就获得城市,比较一下秦国因受贿而得到的土地和因战争夺取的土地,(那)实际上多出百倍;诸侯因贿赂秦国而失去的土地和因战败而失去的土地(那)实际上也成百倍啊,那么秦国所希望(割取土地)的欲望,六国诸侯(就)不能不满足了,因此可以说:使国家灭亡的弊病在于贿赂秦国。
六国和秦国都是诸侯之国,(他们的)势力比秦国弱小,如果凭借偌大一个国家而重蹈六国灭亡的老路,这就又在六国之下了,唉!如果用贿赂秦国的土地来封赏各国的谋臣,用侍奉秦王的心意去礼待各国的杰出人才;同心协力向西对付秦国,那么我恐怕强大的秦国人连吃饭也咽不下去了啊!真可悲啊!有这样的有利形势却为秦国的积威所胁迫!
注释:
1、兵:武器。
2、弊:弊病。
3、赂:贿赂。
4、互丧:相继灭亡。
5、盖:承接上文,表示原因,这里含有“因为”之意。
6、完:保全。
7、固:本来。
8、积威:长期形成的威势。
9、劫:胁迫。
10、谋臣:有智谋的臣子。
11、礼:礼待、尊重。
12、奇才:有特殊才能的人。
13、西向:指对西边的秦国作战。
14、劫哉:可悲啊!表达作者对六国灭亡的惋惜和哀叹之情。
《六国论》是苏洵的一篇史论作品,主要论述了战国时期六国的兴衰存亡问题,文章通过分析六国与秦国的战争胜负原因以及各国之间的相互关系,揭示了“弊在赂秦”的道理,并指出“为国者无使为积威之所劫”的深刻教训,文章结构严谨、逻辑清晰、语言犀利、富有说服力,是古代史论中的经典之作,通过本文的学习,我们可以更好地理解战国时期的历史