原文
伤仲永
金溪民曰方仲永,世隶耕,仲永生五年,未尝识书具,忽啼求书,父异焉,借以观之,即书《登楼赋》诗四句,其文理皆通,乡之有才者见其诗,奇之,父以仲永为神童,日加训焉。
方仲永长矣,渐显其才,然其父不以其为学者,而以其为利焉,遂以仲永为市井之徒,日以卖技为业,其父以利为先,不使学焉。
又数年,闻其父曰:“吾家仲永已无恙乎?”曰:“今已非昔日之仲永矣。”其父愕然,遂见其子之才尽矣。
翻译及注释
翻译:
金溪县有一个叫方仲永的人,世代以耕田为业,方仲永出生五年时,不曾认识书写工具,有一天忽然哭着要写字,父亲对此感到很奇怪,借来书写工具给他,他立即写了四句《登楼赋》的诗,诗的内容文采都很通顺,乡里那些有才学的人见到了他的诗,都感到惊奇,他的父亲认为他是个神童,每天加以训练教导他。
方仲永长大了,逐渐显现出他的才华,然而他的父亲却并不认为他应该去学习成为学者,而是认为他可以靠自己的才华谋取利益,于是就把方仲永当作市井小民一样对待,每天让他靠卖艺来谋生,他的父亲以利益为先,不让他去学习。
又过了几年,有人听说方仲永的父亲说:“我们家仲永现在怎么样了?”回答说:“现在他已经不是以前的仲永了。”他的父亲听了大惊失色,于是就看到了他儿子的才华已经用尽。
注释:
1、世隶耕:世代以耕田为业。
2、忽啼求书:忽然哭着要书写工具。
3、观之:看他的作品。
4、登楼赋:古代的诗文名篇。
5、奇之:感到惊奇。
6、日加训焉:每天加以训练教导他。
7、市井之徒:指市井小民或无赖之徒。
8、卖技为业:靠卖艺来谋生。
9、恙:病痛或不适的意思。
10、才尽矣:才华已经用尽或消失殆尽。
《伤仲永》是一篇富有哲理的文言文作品,通过讲述方仲永的成长经历和遭遇,表达了作者对教育、才能和命运的思考和感慨,文章通过对方仲永的描写和叙述,让我们看到了一个曾经才华横溢的神童最终沦为市井小民的悲剧命运,同时也让我们思考了教育、家庭和社会对个人成长和发展的影响和作用。
在文章中,我们可以看到方仲永的才华和天赋是毋庸置疑的,但他的父亲却以利益为先,不让他去学习成为学者或有所作为的人,这种家庭教育和社会环境对孩子的成长和未来造成了极大的影响和限制,文章也提醒我们要珍惜自己的天赋和才华,不要被外界的诱惑和干扰所左右,要努力学习和成长,追求自己的梦想和目标。
《伤仲永》还具有很高的文学价值和艺术价值,文章语言简练、生动、形象,通过叙述和描写相结合的手法,将故事情节和人物形象栩栩如生地展现出来,文章也蕴含着深刻的思想和哲理,让人在欣赏文学艺术的同时也能得到思考和启示。