商鞅列传
原文
商君者,卫之庶子也,名鞅,少好刑名法术之学,事魏国相公叔痤为中庶子,公叔痤病,魏惠王问曰:“公叔病如有不可讳,将柰社稷何?”公叔曰:“鞅,年虽少,有奇才,愿君举国而听之。”王以鞅为左庶长,卒用其计,鞅欲变法,恐天下议己,会秦孝公新即位,欲求贤良以图强,乃命鞅为左庶长,卒用其计。
鞅乃起草改革之令,以孝、慈、信、仁、义、礼、智为标准,以富国强兵为宗旨,令既具,未布,恐民之不信己也,乃先设三策于国都之南门,曰:“有能徙葆者赐五十金。”令下未几,有一人徙葆而得赏五十金者,于是百姓纷纷议论新法之便,鞅知其民已信新法也,乃布新法于国中,令行法严明,不避亲贵。
其后秦孝公车裂商子之尸以徇全国,令行法如流,秦国大治,国富兵强,其后秦孝公举兵伐魏,战于马陵,大破之,诸侯畏秦之强,莫敢与之争锋。
翻译
商君是卫国的庶出公子,名叫鞅,他从小就喜欢研究刑名法术之学,侍奉魏国国相公叔痤担任中庶子,公叔痤病重时向魏惠王推荐商鞅说:“鞅虽然年轻,但是具有奇特的才干,希望国君能举国听信他的意见。”魏惠王答应了他,后来秦孝公继位后寻求贤能的人来治理国家,于是商鞅被任命为左庶长并最终得以实施他的计划。
商鞅想要变法图强,但又怕天下人议论自己,恰逢秦孝公刚刚即位并希望寻求贤良的人才来使国家强大,于是任命商鞅为左庶长并最终采纳了他的建议,商鞅起草了改革的法令并准备颁布实施,但是担心百姓不信任自己,于是在国都的南门立了一个木头并贴出告示说:“有能将此木头搬到北门的赏十金。”不久有一个人将木头搬到了北门并得到了十金的赏赐,于是百姓纷纷议论新法的便利之处,商鞅知道百姓已经信任新法了于是颁布了新法令并严格执行法令不避亲贵。
后来秦孝公用车裂了商君的尸体来向全国示威并命令执行法令如同流水般迅速有效,秦国因此得到了大治国家富强兵力强大起来,后来秦孝公发兵攻打魏国在马陵之战中大败魏军诸侯们畏惧秦国的强大不敢与秦国争锋相对抗了。
就是《商君列传》的原文及翻译内容。《商君列传》是《史记》中的重要篇章之一讲述了商鞅在秦国的改革历程及其对秦国乃至整个中国历史的重要影响是一部值得深入研究和学习的历史文献。