原文
《隆中对》是三国时期蜀汉丞相诸葛亮为刘备所提出的战略规划,其原文如下:
亮躬耕陇亩,好为《梁父吟》,身长八尺,每自比于管仲、乐毅,时人莫之许也,惟博陵崔州平、颍川徐庶家与亮游,为友,时先主屯新野,徐庶见先主,先主器之,先主曰:“元直当世奇才也。”因谓先主曰:“诸葛孔明者,卧龙也,将军岂愿见之乎?”先主曰:“君与俱来。”遂与亮相见,因问时局大事,亮曰:“天下大势,分久必合,合久必分。”先主曰:“汉室倾颓,智者当以何策扶之?”亮曰:“自董卓以来,豪杰并起,跨州连郡者不可胜数,然中原板荡,百姓流离,非一朝一夕所能定也,今操已拥百万之众,挟天子以令诸侯,此诚不可与争锋,孙权据有江东,已历三世,国险而民附,此可为援而不可图也,荆州北据汉、沔,利尽南海,东连吴会,西通巴蜀,此用武之地也,益州险塞,沃野千里,天府之国也,刘璋暗弱,民殷国富而不知存恤,智能之士思得明主,将军既帝室之胄,信义著于四海,若跨有荆、益二州之地,保其岩阻,抚和戎越,结好孙权,内修政治,外连孙氏以图天下者,此大业也。”先主曰:“善!”于是以亮为军师。
翻译
诸葛亮亲自在田地中劳作,喜欢吟唱《梁父吟》,他的身高有八尺多,常常把自己比作管仲、乐毅,当时的人都不认同他,只有博陵的崔州平和颍川的徐庶去拜访他并与他成为朋友,当时刘备驻军新野,徐庶拜见刘备后,刘备对他十分器重,刘备说:“徐庶是个当世奇才。”徐庶于是对刘备说:“诸葛孔明这个人,是卧龙啊!将军您愿意见他吗?”刘备说:“你和他一起来吧。”于是刘备与诸葛亮相见,刘备问诸葛亮天下大势,诸葛亮说:“天下大势,分久必合,合久必分。”刘备说:“汉朝的统治倾塌了,有智慧的人应当用什么计策来扶助它呢?”诸葛亮说:“从董卓作乱以来,各路豪杰纷纷兴起,占据几个州郡的数不胜数,然而中原地区动荡不安,百姓流离失所,这并非一朝一夕就能解决的事,如今曹操已经拥有百万大军,挟持天子来命令诸侯,这确实不能与他争强斗胜,孙权占据江东一带已经历三世了,地势险要民众归附,只能与他结为外援而不宜谋取他,荆州北面可据汉、沔二水而控制南海资源;东面连接吴会两郡;西面又可通向巴蜀两郡之地;这是兵家用武的地方,益州地势险要、有千里沃野、物产富饶、是天然的国库,但刘璋昏庸懦弱、不懂得存恤民众、致使贤能之人思慕明主,将军既是汉室后代、信义显赫于四海之内;如果能占据荆州和益州两地、守住险要的地方、安抚和结交各族人民、与孙权结为外援、对内修明政治、对外联合孙氏来谋求天下统一的事业——这才是大的计划。”刘备听后表示赞同并任命诸葛亮为军师。
就是《隆中对》的原文及翻译内容。《隆中对》是三国时期蜀汉的重要战略规划之一,也是诸葛亮一生中最为重要的政治和军事决策之一,它不仅为刘备提供了战略方向和行动指南,也为后世提供了宝贵的军事和政治经验。