原文
《训俭示康》
司马光
吾家旧养薄,衣不重帛,食不兼味,然非安于俭也,以先世之遗德,服先人之食禄故也,昔正考父饩羊斟觥,家贫子贱,犹能守其俭约之志,今吾虽贫,岂敢忘之?
吾闻昔人云:“俭则不妄取,不妄取则常有余。”此言诚矣,昔周公之器服,不尚侈靡,而务在节俭,夫俭则寡欲,君子寡欲则不役于物,可以无入而不自得焉,夫俭之利物也大矣!
吾家子弟皆知节俭之义,然亦不可不知其弊,夫俭者固可贵也,然若俭之过,则反为害矣,昔人云:“俭而寡求者,其乐无穷。”然若过于俭,则亦无以自乐,故曰:“俭而不陋,侈而不侈。”此言得之矣。
翻译
我家里向来节俭,衣服不穿多件绸缎的,食物也不吃多种菜肴的,然而这并不是因为安于节俭,而是因为先世的遗德和继承了先人的俸禄的缘故,从前正考父用羊斟酒的例子来教诲人们节俭,虽然他家境贫寒、儿子卑微,却仍然能保持节俭的志向,现在我家虽然贫穷,但我岂敢忘记这一点呢?
我听说过去的人说:“节俭就不会胡乱取用财物,不胡乱取用财物就会经常有剩余。”这句话确实有道理,从前周公的器物服饰,不崇尚奢侈豪华而注重节俭,节俭就能减少欲望,君子欲望少就不会被外物所役使,这样无论处于何种境地都能保持愉悦的心情,节俭对于事物的利益是巨大的!
我家里的人都知道节俭的道理,但也不能不知道节俭的弊端,节俭固然可贵,但如果过于节俭反而会成为祸害,过去的人说:“节俭而少求的人,他的快乐是无穷的。”但如果过于节俭,也就无法从中得到快乐了,所以说:“节俭而不失大雅,奢侈而不放纵。”这句话是很有道理的。
详细解析及拓展
《训俭示康》是北宋政治家司马光所写的一篇家训文章,文章从家庭的角度出发,强调了节俭的重要性及其对于个人修养、家庭和社会的影响,文章不仅对古代的节俭观念进行了阐述和发扬光大,同时也对现代生活有着重要的启示和指导意义。
《训俭示康》强调了节俭的重要性,文章中提到“俭则不妄取”,即节俭可以使人避免胡乱取用财物和贪图享乐的行为,这种行为不仅会让人失去自我控制的能力,而且还会导致财务上的浪费和损失,通过节俭的生活方式可以培养人的自我控制能力和良好的道德品质,文章还提到“服先人之食禄”的观念,即继承先人的遗德和俸禄来维持生活的方式也是值得推崇的,这种观念体现了对家族传统和先祖的尊重和继承。
《训俭示康》也指出了节俭的弊端和过度节俭的危害,文章中提到“若过于俭”,则“无以自乐”,即如果过于追求节俭反而会失去生活的乐趣和意义,这表明在追求节俭的同时也要注意适度原则和平衡性原则的重要性,同时文章还提到“侈而不侈”的观念即虽然要避免过度奢侈但也不能完全放弃享受生活带来的快乐和舒适感这体现了对生活的尊重和追求幸福的态度。
最后在当今社会《训俭示康》这篇文章仍然具有重要指导意义它提醒我们要珍惜资源、保护环境、节约能源等重要问题同时也要注意在追求物质生活的同时不要忽视精神生活的需求和追求幸福的目标,此外文章还强调了家族传统和家庭价值观的重要性这些观念对于维护家庭和谐和社会稳定都具有重要意义。
训俭示康》是一篇具有重要价值的家训文章它不仅对古代社会有着深远的影响也对现代社会有着重要的启示和指导意义它提醒我们要珍惜资源、保护环境、节约能源等同时也要注意平衡物质和精神生活的需求追求幸福的目标并继承和发扬家族传统和家庭价值观的重要性。