原文
《赤壁赋》
壬戌之秋,七月既望,苏子与客泛舟游于赤壁之下,清风徐来,水波不兴,举酒属客,诵明月之诗,歌窈窕之章,少焉,月出于东山之上,徘徊于斗牛之间,白露横江,水光接天,纵一苇之所如,凌万顷之茫然,浩浩乎如冯虚御风,而不知其所止;飘飘乎如遗世独立,羽化而登仙。
饮酒乐甚,扣舷而歌之,歌曰:“桂棹兮兰桨,击空明兮溯流光,渺渺兮予怀,望美人兮天一方。”客有吹洞箫者,倚歌而和之,其声呜呜然:如怨、如慕、如泣、如诉,余音袅袅,不绝如缕,舞幽壑之潜蛟,泣孤舟之嫠妇。
苏子愀然,正襟而问客曰:“何为其然也?”客曰:“‘月明星稀,乌鹊南飞。’此非曹孟德之诗乎?西望夏口,东望武昌,山川相缪,郁乎苍苍,此非孟德之困于周郎者乎?方其破荆州,下江陵,顺流而东也;况吾与子渔樵于江渚之上,侣鱼虾而友麋鹿,驾一叶之扁舟,举匏樽以相属;寄蜉蝣于天地,渺沧海之一粟,哀吾生之须臾,羡长江之无穷,挟飞仙以遨游,抱明月而长终。”
苏子曰:“客亦知夫水与月乎?逝者如斯,而未尝往也;盈虚者如彼,而卒莫消长也,盖将自其变者而观之,则天地曾不能以一瞬;自其不变者而观之,则物与我皆无尽也,而又何羡乎!且夫天地之间,物各有主,苟非吾之所有,虽一毫而莫取,惟江上之清风,与山间之明月,耳得之而为声,目遇之而成色,取之无禁,用之不竭,是造物者之无尽藏也,而我与子之所共适。”
翻译及注释
翻译:
秋天的一个夜晚,我同客人乘船在赤壁游玩,清风缓缓吹来,江面上的水波平静无声,我举起酒杯向客人敬酒,朗诵了《诗经》中的《月出》篇和《窈窕》篇的诗句,不久后月亮从东山上升起,在斗宿和牛宿之间徘徊,白露横江而过,水光与天色相接,我们任凭小船飘去越过万顷的茫茫江面,感觉像是在空中乘风飞行却不知道终点在哪里;又像是遗世独立无依无靠似的,飘飘然像要离开尘世进入仙境一样。
于是我们饮酒快乐至极敲打船舷唱起歌来,歌词说:“桂木做的棹啊兰木做的桨,划开清澈如空的江水逆流而上。”我的心情悠远啊像望着自己心爱的人却相隔遥远。“客人中有一个吹洞箫的乐师,随着歌声吹出箫声相互应和,箫声呜呜作响:像是怨恨、像是思慕、像是哭泣、像是倾诉,余音悠长婉转像细长的丝线一样延续不断,这舞动深山中的潜蛟和使孤舟上的寡妇哭泣。”
我听了客人的话感到悲伤和忧郁正襟问客人道:“为什么箫声这样哀怨呢?”客人回答说:“‘月明星稀乌鹊南飞’这不是曹孟德的诗吗?向西望是夏口向东望是武昌山川环绕相接草木茂盛苍翠这不是曹孟德被周郎打败的地方吗?当年他攻破荆州夺取江陵顺着长江向东进攻的时候;现在我和你在这个江中的小岛上捕鱼打柴与鱼虾作伴以麋鹿为友驾着一叶小舟举起酒杯相互劝酒;我们的生命像蜉��