一、原文
先秦·左丘明
初,郑武公娶于申,曰武姜,生庄公及共叔段,庄公寤生,惊有非常人气象,武姜遂恶之,爱共叔段,欲立之,及庄公即位,武姜为请制,公曰:“制,岩邑也,虢叔死焉,佗邑唯命。”请京,使居之,谓之京城大叔。
大叔段者何人也?曰:“郑伯之弟也。”段之乱政也,非共叔段之欲也,其母欲之也,夫人将启之也,大叔完聚,缮甲厉兵,将攻郑,郑伯以兵车三百乘伐京师,京师人相视而泣曰:“段不弟矣!”大叔出奔共国。
书曰:“郑伯克段于鄢。”何谓“克”?非克其弟也,乃克其母也,何谓“弟”?母子二人相为弟也。
二、翻译
在古代的郑国,郑武公娶了申国的女子为妻,人称武姜,她为郑武公生下了庄公和共叔段两个儿子,庄公是难产而生的,导致他出生时给武姜留下了非常人的印象,武姜不喜欢庄公,反而更加宠爱共叔段,甚至想让他继承王位。
等到庄公继承了王位,武姜就请求把制地封给共叔段,庄公说:“制地地势险要,虢叔就是因制地而死,其他地方都可以答应。”于是武姜请求把京地封给共叔段,庄公便让他住在那里,称他为京城大叔。
那么共叔段是什么样的人呢?他其实是庄公的弟弟,共叔段的叛乱并不是他自己的意愿,而是他母亲武姜的意愿,武姜想要帮助共叔段夺取王位,共叔段在京地积聚力量,修缮武器装备,准备攻打郑国都城,庄公得知后,率领三百辆兵车讨伐京地,京地的人互相看着哭泣说:“共叔段不守弟弟的本分了!”最终共叔段逃奔至共国。
《左传》记载:“郑伯克段于鄢。”这里的“克”并不是指庄公战胜了弟弟共叔段,而是指他战胜了母亲武姜的私欲。“弟”在这里则是指母子二人相互视为兄弟的关系。
三、详细解析
《郑伯克段于鄢》是《左传》中的一篇著名故事,讲述了郑国兄弟之间的权力斗争以及母亲对儿子不同偏爱的故事,故事中的人物形象鲜明,情节紧凑引人入胜,反映了古代社会家庭关系和权力斗争的复杂性。
故事中的郑庄公和共叔段虽然是兄弟,但因为母亲的偏爱和自身性格的差异,导致了两人的关系并不和谐,这反映了古代社会中家庭关系复杂性的一个方面:在家庭中,父母的偏爱往往会导致子女之间的矛盾和冲突。
故事中还反映了权力斗争的残酷性,共叔段在母亲的支持下积聚力量,准备攻打郑国都城,这反映了古代社会中权力斗争的激烈和残酷性,而郑庄公则通过智慧和勇气战胜了弟弟和母亲的支持者,维护了国家的稳定和自己的权力地位。
《郑伯克段于鄢》还反映了古代社会的道德观念和伦理观念,虽然共叔段的叛乱并不是他自己的意愿,但他的行为仍然被视为不道德和不义之举,而郑庄公则被视为有智慧、有勇气的君主,他的行为符合道德和伦理标准。
《郑伯克段于鄢》是一篇具有深刻内涵和启示意义的故事,它不仅反映了古代社会家庭关系和权力斗争的复杂性,还反映了古代社会的道德观念和伦理观念,通过这个故事,我们可以更好地理解古代社会的历史和文化背景,以及人性的复杂性和多样性。