蓼蓼者莪,匪莪伊蒿。
哀哀父母,生我劬劳。
蓼蓼者莪,匪莪伊蔚。
哀哀父母,生我劳瘁。
瓶之罄矣,维罍之耻。
鲜民之生,不如死之久矣。
无父何怙?无母何恃?
出则衔恤,入则靡至。
父兮生我,母兮鞠我。
拊我畜我,长我育我;
顾我复我,出入腹我。
欲报之德,昊天罔极!
南有乔木,不可休息。
汉有游女,不可求思。
汉之广矣,不可泳思。
江之清矣,不可流兮。
生者百岁,相与而归。
其乐也融融,其喜也颠颠。
父母恩则海之深,无有穷已。
欲使子女孝敬于我,必先孝敬于父母,父母之恩情如大海无边,我们当以孝敬之心回报于他们,父母生育、养育子女,子女长大成人,成家立业之后,理当孝敬父母,使父母安度晚年,然而现实生活中却有不少人认为父母是累赘,对父母不管不问;有的甚至把父母当成“包袱”而抛弃他们,更有甚者虐待、迫害父母,这些做法都是极其错误的,孝敬父母是中华民族的传统美德,也是新社会新道德的体现,我们应当继承和发扬这个优良传统,做一个好子女、好公民,愿天下所有的人都能孝敬父母,与父母共享天伦之乐!
【译文】
父母啊父母,你们是我的依靠,你们生我养育我,辛劳无休止,父母啊父母,你们是我的支柱,你们养育了我照料我,出入保护我长大,我想报答你们的恩情却无法报答完,因为父母的恩情就像天一样广阔无边!蓼莪:诗经小雅篇名。《诗经》有《小雅蓼莪》,抒写子女对父母的感念之情,蒿(hāo):草名,蔚(yè):蒿的一种,这里“蒿”和“蔚”是借字,“莪”(ē)通“萑”,苇荻之属。《诗经》中多以蒿、蔚指草莽、草丛。《楚辞·九歌少司命》:“折疏麻兮瑶华,将以遗兮离居。”王逸注:“疏麻、玉菜也。”疏麻、玉菜皆草名,即今油麻、蒲公英之类,这里借指草野之中无人照顾的草木,瓶:汲水用的瓦罐,罄(qìng):器中空了,引申为尽的意思,罍(lái):酒器,罍耻:犹言“以罍之无存为耻”,这里指因父母不在身边而感到羞耻。“鲜民”三句:意思是说一个人活在世上不如早死的好。“鲜民”即“少民”,指失去父母的孤儿。“怙(hù)”:依靠。“恃(shì)”:依仗、凭借。“衔恤”:心中忧伤。“靡至”:无处到达,无处栖身。“颠(diān)”跌:形容喜悦时手舞足蹈的样子。“融融”:和乐的样子。“昊天”:即“昊天罔极”,广阔无边的意思。“腹我”:养育我长大。《诗经·小雅·蓼莪》:“父母于予怀生抱负。”朱熹注:“怀抱之言。”这里反用其意。“休息”:《诗经·大雅·卷阿》:“鹤鸣于九皋,声闻于天。”这里反用其意。“游女”:出游的女子。“流”:沈没。“颠颠”:形容喜乐时手舞足蹈的样子。《诗经·小雅·天保》:“如临深渊,如履薄冰。”这里反用其意。“相与”:相偕的意思。“海之深”:形容父母的恩情深广无尽。