活板
宋 沈括
板印书籍,唐人尚未盛为之,五代时始印五经,已后典籍皆为板本。
其法:用胶泥刻字,薄如钱唇,每字为一印,火烧令坚,先设一铁板,其上以松脂、蜡和墨丸而为字印,若印数十百千本,则以一铁范置铁板上,乃密布字印,满铁范为一板,持就火炀之,药稍熔,则以一平板按其面,则字平如砥,若止印三二本,未为简易;若印数十百千本,则极为神速,常作二铁板,一板印刷,一板已自布字,此印者才毕,则第二板已具,更互用之,瞬息可就,每一字皆有数印,如“之”“也”等字,每字有二十余印,以备一板内有重复者,不用则以纸贴之,板上依而刮之,若显者,辄记其处,满板讫,以火齐齐其字印,则不隐。
翻译注释:
1、板印书籍:板印,即雕版印刷,书籍,指各种书。
2、盛为之:极力推行这种印刷方法,之,指板印书籍。
3、五经:儒家经典著作的五部《诗》《书》《礼》《易》《春秋》的总称。
4、已后:以后,后,时间副词,相当于“以后”。
5、皆为板本:都做成雕版书籍。
6、胶泥:粘土。
7、薄如钱唇:像铜钱的边缘一样薄。
8、火烧令坚:烧制后使它变得坚硬。
9、铁范:用铁制成的框子,范,框子。
10、松脂、蜡和墨丸:松脂、蜡混合制成的油墨。
11、字印:印刷时用的字模。
12、火炀之:用火烤铁板上的字模,炀,烤。
13、药稍熔:指松脂、蜡等混合物受热熔化。
14、一平板按其面:用一个平板(承接纸的木板)压在字印上。
15、字平如砥:字印像磨刀石一样平。
16、若止印三二本:如果只是为了印刷三两本,止,只。
17、则极为神速:就非常快了,极,非常。
18、一板已自布字:第一版已经自己排好字了,自,用在动词上表示动作的进行不涉及自身或自身不在场。
19、更互用之:更互,交替使用,之,指两个铁板。
20、瞬息可就:一转眼就完成了,瞬息,一眨眼之间,就,完成。
21、每一字皆有数印:每一个字都有几个字模供选择。
22、以备一板内有重复者:以便在一版内有重复的字也能正常印刷出来,以备,以便于备用。
23、纸贴之:用纸贴在板上用来标记已用的字模,贴,标记的意思。
24、显者:指字迹暴露的字模。
25、讫:完毕、结束。
26、以火齐齐其字印:用火烤使字印平整、齐整、清晰,齐,使……平整、整齐、清晰。
27、则不隐:则不模糊不清了,隐,模糊不清的意思。
是《活板》原文及翻译注释的全部内容,希望能够帮助到您。