永和九年,岁在癸丑,暮春之初,会于会稽山阴之兰亭,修禊事也,群贤毕至,少长咸集,此地有崇山峻岭,茂林修竹;又有清流激湍,映带左右,引以为流觞曲水,列坐其次,虽无丝竹管弦之盛,一觞一咏,亦足以畅叙幽情,是日也,天朗气清,惠风和畅,仰观宇宙之大,俯察品类之盛,所以游目骋怀,足以极视听之娱,信可乐也。
夫人之相与,俯仰一世,或取诸怀抱,悟言一室之内;或因寄所托,放浪形骸之外,虽趣舍万殊,静躁不同,当其欣于所遇,暂得于己,快然自足,曾不知老之将至,及其所之既倦,情随事迁,感慨系之矣,向之所欣,俯仰之间,已为陈迹,犹不能不以之兴怀,况修短随化,终期于尽,古人云:“死生亦大矣。”岂不痛哉!
每览昔人兴感之由,若合一契,未尝不临文嗟悼,不能喻之于怀,固知一死生为虚诞,齐彭殇为妄作,后之视今,亦犹今之视昔,悲夫!
译文:
永和九年,时在农历癸丑年,暮春三月上旬的巳日这一天,众人聚集在会稽郡山阴县的兰亭举行祓禊活动,众多贤明有才的人都来了,他们的年龄大的小的都聚集在这里,兰亭这地方有高峻的山峰耸入云霄,林木和修竹茂盛丛生;又有清澈湍急的溪流沿着两旁流过,(溪水)辉映环绕着兰亭亭子,(人们在曲水旁边)排列而坐,虽然没有管弦乐队演奏音乐那种盛况,(可是)饮着清酒,赋着诗(也足够)表达内心悠然的兴致(了)。 这一天,(四周)天晴气朗,风习习而和畅,向上看,天空广大无边;向下看,(四周的景物)繁多丰富,纵目眺览啊,鸟儿的翱翔和鱼儿的游动(都)是很惬意的景象,(真可以)让眼睛和心灵得到极大的享受,确实是人生的一大乐事啊!
(对于)人与人相互交往、应接(的事物),(我)往往有所体验,(或)聚在一起相互交谈,有时在室内畅谈;(有时)依托、凭借(某种事物或自然景物)寄托(自己的)志趣、情怀,虽然各有各的爱好和情意,(或)喜欢安静或善于思考的(种种)不同,(但)当他们对所接触的事物感到高兴时,(一时)感到自得和满足,竟然不知道衰老即将到来,等到对得到的事物感到厌倦,心情随着变化而产生忧虑的时候,(可是)感慨和惆怅的情绪就随之而产生了,以前所得到的乐趣,(转瞬之间)就变为陈迹了,(这)不能不因此而引起联想产生感慨,何况人的寿命随着时光的流逝而终结,(这)是终究要达到的结果,古人说:“死生也是件大事啊。”这怎么能不让人悲痛呢?
每次看到前人所发感慨的原因,(其缘由像一张符契那样完全相同),(我)总是感叹不能明白地记述下来(心里的感想),本来就知道把死和生混为一谈是荒诞的,(把长寿和短命等同起来)是妄造妄说的,后人看待今天(古人的事),也像今人看待从前发生的事一样,(也同样是)可悲的!